Sí, tráigame milleiros de españois... (V)... Dona Elena Valdés Segovia...

Dende Santiago de Chile viaxei a Valparaíso cunha misión...

Atopala historia de Aurelio, o pai da miña tía Maruxa...

Tratábase dun oficial da mariña de guerra da República que exiliarase en Chile e que morrera a finais dos sesenta...

A miña tía deixárame unha vella carta cun enderezo que dicía "Cerro de las Monjas"...

Atopalo, entre todos os cerros que ten Valparaiso, foi o meu primeiro obxectivo...

Chegado a Valparaiso, deseguido decateime de que dita cidade só era a sombra do seu pasado... Unha decadencia forzosa dictada pola apertura do canal de Panamá...

Nada mais puxen pé nela, dirixinme rápidamente a primeira panadería que atopei. Sabía ca maioria destes establecementos estaban rexeitados por españois ou polos seus descendentes. E así foi. Todo parecía sinxelo. Só estranoume a referencia que fixeron a un ascensor para subir ó cerro.

Seguindo as indicacións dadas, cheguei ó cerro das monxas... Era certo... Dende lonxe podíase apreciar a existencia dun vello aparello, todo oxidado, que sobre raíles subíate alá enriba. A primeira sorpresa foi que tratábase dun aparello guiado por un home non menos vello ca propia máquina. Deixoume enriba nuns minutos e só pedíume a vontade. Non intercambiamos mais palabras... O baixar, afundinme... Tiña ante mín outra cidade... A miña misión acababa de rematar nun estrepitoso fracaso... Sen o número da casa no meu enderezo, era imposible facer xa mais...

Xa que estaba alí, só por inercia empecei a camiñar... Despois de dúas horas e xa canso, senteime nunha rúa a ver xogar uns rapaces. Fixeime en que todas as casas estaban abertas e ca xente trasegábase de rúa en rúa e tamén de casa en casa. Intuín que alí coñeciase todo o mundo e recordei ca vella carta citaba un nome de muller: Dona Elena Valdés Segovia...

Segundo a carta, tratábase da caseira de Aurelio. Non tiña nada que perder... Levanteime e fun direitamente á primeira casa aberta que atopábase diante de mín. Non fixo faia nen aveciñarme. De súpeto, abríuse unha ventá e asomouse un mozo. Por favor, ¿coñece vostede a Dona Elena Valdés Segovia?, lle dixen. O mozo miroume de enriba a baixo e gritou: ¡Mama! ¿Puedes salir porque hay un "gallego" que pregunta?

Nese momento vinme coma un verdadeiro parvo... Só a un "gallego" se lle ocurriría preguntar por unha morta... pensei. Saíu unha señora e repetinlle o nome sen ningunha esperanza. A miña sorpresa foi maiúscula cando me indicou con total naturalidade o número dunha rúa e a indicación dunha casa a esquerda. Quedeime atónito e voltei a camiñar...

Cheguei a rúa e atopei a casa. Non daba crédito... Dín moitas voltas por diante antes de atreverme a chamar. Os veciños mirábanme estranados. A porta estaba aberta e repentinamente asomouse unha muller maior... Miroume... Mireina... Lle dixen: Dona Elena... e díxome: tú eres español y te pareces... Choramos á par... Nese mismo momento decateime de que non era só a caseira de Aurelio... Era moitísimo mais...

Aurelio Cabezón Freire chegara a Valparaiso a bordo do Winnipeg, a verba alada de Pablo Neruda, o barco da esperanza...

O desembarcar, seguro que pensou que Santiago de Chile non tiña mar... E por iso decidíu quedar en Valparaiso... Atendendo a súa condición de oficial, déronlle un bó traballo... E esperou... Nalgún momento dos anos corenta intentou voltar... Escribíulle a súa dona para comentarlle a súa decisión... A resposta derrubouno: "eíqui só hai traballo para Chouso" contestoulle.

Ó censor de turno pareceríalle todo moi normal... pero Aurelio entendeuno perfectamente: Chouso era o enterrador da parroquia...

Despois... Dona Elena...

Entrei, sentámonos, contoume, bicoume e... voltamos a chorar.

Xa en España, non lle dixen todo a miña tía... Nen sequera lle amosei as miñas fotos... Tampouco souben nada mais de Dona Elena...

Que en paz descanses tía... Quérote e espero que me perdoes...

PD. En recordo de Aurelio Cabezón Freire, da súa dona a Srª María, da súa filla (a miña tía Maruxa), do seu neto "Lelín" (ó que Aurelio nunca víu mais que en fotografía...) e tamén, como non, de Dona Elena... o seu segredo... e ata hoxe... tamén o meu...

Como dixera o pintor José Balmes precisamente sobre Pablo Neruda: "las deudas de amor no se terminan de pagar nunca..."

No nome da miña familia... Moitas Grazas Pablo... Moitas Grazas Dona Elena... e un bico moi grande para os dous...